Hoe moet de (katholieke) gelovige deze crisis duiden? Om te beginnen: het is voor ons mensen onmogelijk om Gods gedachten te kennen. Het is ook onmogelijk om God te kennen. Maar er is wel iets te zeggen over zijn bedoelingen met de mensheid, vanaf de schepping tot aan het einde der tijden. Want God heeft tot meerdere keren tot het joodse volk gesproken, vaak ook door profeten. En zo’n 2000 jaar gelden heeft hij op de meest bijzondere manier die maar denkbaar is, tot ons gesproken door zijn Zoon. Uit diens woorden en daden komt een beeld naar voren van een God die ons mensen mateloos lief heeft. Die ons bij de hand neemt om te leren hoe we zijn liefde kunnen ontvangen en hoe we zelf liefde kunnen wegschenken aan onze medemensen.
In Jezus’ tijd op aarde speelde ook al de vraag of bepaalde ernstige gebeurtenissen een straf van God zijn. Jezus zegt daar zelf in het Lucasevangelie (hoofdstuk 13) over dat dit niet het geval is. Maar hij voegt eraan toe dat wie zich niet bekeert, zal omkomen net zoals degenen aan wie deze ernstige gebeurtenissen zijn overkomen. Daar zit de kern van de uitleg die wij over de coronacrisis en andere grote rampen kunnen krijgen. Ze zijn niet door God veroorzaakt maar door ons menselijk gedrag – beter: ons nalaten - dat niet voldoende is gericht op het heil voor ons allen. De coronacrisis lijkt te zijn ontstaan door te intensief gebruik van dieren door de mens. Daarvan hebben we al verschillende voorbeelden gezien: de gekke koeienziekte, Q-koorts, SARS en MERS. Ons economisch model van leven heeft deze ziekten (mede) veroorzaakt en in ieder geval verergerd. En het persoonlijk (politiek) belang van de leiders heeft ervoor gezorgd dat de ziekte niet op tijd werd aangepakt. Daarbij komt dat er in onze samenleving te weinig geld gaat naar fundamenteel onderzoek. Daardoor werd het onderzoek naar een vaccin tegen SARS te snel stopgezet. Een dergelijk vaccin schijnt vrij gemakkelijk om te bouwen te zijn naar een vaccin tegen het huidige coronavirus. Ook hier dus te weinig aandacht voor het heil van onze medemens.
De stichter van de cisterciënzer orde, Bernardus van Clairvaux, heeft ons over God en lijden het volgende nagelaten: “Impassibilis est Deus, sed non incompassibilis”(God kan niet lijden maar wel mee-lijden). Wij kunnen ervan uitgaan dat God met ons mee-lijdt. Hij wil immers alleen ons heil. Als we hem aanroepen, zal hij gehoor geven. Hij zal troost bieden en kracht om de beproevingen te doorstaan. Maar we moeten wel door deze beproeving heen, we moeten van die beproeving leren dat we ons moeten bekeren. Ons keren tot God en tot de medemens. Hun belang op de eerste plaats stellen. En de samenleving daarnaar inrichten. Het lijkt waarachtig wel of het weer vastentijd is. De vastentijd is misschien wel nooit weggeweest. We horen de profeet Jeremia steeds luider roepen: Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum, Jeruzalem, bekeert U tot de Heer uw God. Zullen we hiervan echt iets blijvends leren? Laten we daarvoor bidden. En daar ook zelf aan werken.