Familie van Sint Jan

In het parochieblad Sitio schreef pater Elias een verdiepend artikel over het feest van de Openbaring van de Heer. Dit jaar viert de Kerk Driekoningen op zondag 8 januari.

Het is best wel lastig om iets te schrijven over Driekoningen. De naam van het feest klopt al niet. Het waren namelijk geen koningen die het kindje Jezus kwamen vereren, maar ‘magi’, oftewel leden van de Perzische priesterkaste. Deze magi waren meesters van wetenschap en wijsheid, die in de oudheid nog nauwelijks van elkaar werden onderscheiden. Wie de sterren kende, wist hoe de wereld in elkaar stak en was wijs, want hij kon raad geven over gunstige en ongunstige tijden. En verder, we weten niet hoeveel magi er waren. We weten alleen, dat ze uit het oosten kwamen en drie giften meenamen voor de Koning der Joden, namelijk goud, wierook en mirre. Dat lezen we in het evangelie volgens Mattheus.

Over de herders en de stal (in feite een grot die misschien ook als stal werd gebruikt) lezen we in het evangelie volgens Lukas. De herders kwamen niet met kostbaarheden, maar alleen met hun eenvoud, verwondering en vreugde. Ze gaven dus vooral zichzelf. Dit wordt herdacht vooral bij het Kerstfeest van de westerse, katholiek en protestante gelovigen. Het bezoek van de magi daarentegen wordt benadrukt door de byzantijnse en oriëntaalse christenen, bij het feest van de Epifanie, op 6 januari. Epifanie betekent in het Grieks: ‘zichtbaar worden, verschijnen.’

Je zou eens kunnen overwegen, hoe deze beide dimensies nodig zijn om het mysterie van de Menswording van Gods Zoon te begrijpen, de Vleeswording van het eeuwige Woord van God. De armoede van de kribbe en het bezoek van de herders leggen de nadruk op de totale menselijkheid van Jezus Christus. Vanaf het begin tot aan de voltooiing van Zijn leven onder ons wordt alles bepaald door rauw en radicaal realisme, waar wij een voorbeeld aan mogen nemen. Tegelijkertijd mogen wij niet vergeten dat Hij de mens geworden Zoon van God is. Het minste dat Hij van ons mag verwachten, is dat we Hem aanbidden, net als de magi dat gedaan hebben. Dan mogen wij aan Hem vragen, wat de meest zinvolle en ultieme invulling van ons leven is – en dat is dan weer de wijsheid die alle denkers door de eeuwen heen gezocht hebben.

De geboorte van de Christus is de komst en de verschijning van de waarheid zélf in onze wereld. Daarom is het niet verbazingweekend dat Mattheus en Lukas eigenlijk ieder een dimensie van de universele kennis benadrukken. Aan de ene kant vertegenwoordigen de magi bij Mattheus de persoonlijk wijsheid, die we niet van onszelf hebben, die ons richt op het hemelse en ons verheft boven onszelf. Aan de andere kant zie je op de achtergrond bij Lukas de eenvoud en het realisme, die gediend zouden moeten worden door de echte objectieve wetenschap, die we zelfstandig moeten verkrijgen en bewaren.

En in de giften van de magi kun je natuurlijk de drie-eenheid herkennen; dat ligt er dik op. Door de drie-ene wijsheid die wij van God ontvangen kunnen wij Hem als dank een drievoudige goedheid aanbieden: onze liefde voor God, onze liefde voor de naaste en onze liefde voor onszelf. Wat God is niet alleen Liefde, maar ook Gave, die vanuit Hem voortkomt en weer naar Hem terugkeert in ons.

In de kerstuitgave van het parochieblad Sitio verscheen een verdiepend artikel over de Heilige Familie. Mooi om te lezen rond het feest van de Heilige Familie dat op 30 december gevierd wordt. Hierbij de tekst:

Het heilig huisgezin of de Heilige Familie, is voor pausen vaak een bron van inspiratie geweest om te spreken over het christelijke gezin en het unieke voorbeeld dat de Heilige Familie daarbij is. Op allerlei manieren kunnen we aan het gezin van Nazareth een voorbeeld nemen of ons eraan spiegelen. Het feest valt kort na Kerstmis, de geboorte van Jezus. Daar kreeg het heilig huisgezin zijn definitieve vorm doordat Jezus zichtbaar op aarde kwam in onze menselijke natuur, als onze goddelijke en menselijke broeder en Verlosser. Tevoren werd hij al sinds de aankondiging door de engel onzichtbaar door Maria in haar schoot gedragen. Bij gelegenheid van het feest van de Heilige Familie hebben de pausen vaak gesproken over allerlei aspecten die ons mogen aanspreken en kunnen helpen in ons geloofsleven.

Paus Benedictus sprak over het grote geheim dat het Kind Jezus in de kring van het heilig huisgezin bracht, Hij over wie de Engel bij de aankondiging aan Maria zei dat het kind dat geboren zou worden heilig genoemd zou worden, de Zoon van God. Maar hij vervolgt dan: de geboorte van ieder kind brengt iets van dit mysterie met zich: Hoe vaak hoort men niet zeggen als er een kindje geboren is: dit kind is een gave, een wonder! En dat is zo omdat elk kind dat geboren wordt het ‘teken’ bij uitstek is van de Schepper en Vader in de hemel. En daarom is het zo belangrijk dat ieder kind dat in de wereld komt verwelkomd wordt in een gezin. Arm of rijk, in comfortabele omstandigheden of niet, dat doet er niet toe.

Ook Jezus was een vluchteling met zijn ouders (naar Egypte). Daarmee begint paus Pius XII een verklaring over het vluchtelingenwerk in 1952. Paus Paulus VI sprak in Nazareth in 1964 over de school die het huis in Nazareth voor ons is om iets te leren begrijpen van het leven van Jezus. De eerste les daarin is die van de stilte, de les van het gezinsleven, de les van de arbeid. De stilte en de rust in het gezin maken het mogelijk om na te denken, ons geestelijk leven op orde te brengen en te bidden, in tegenstelling tot de onrust in de wereld erbuiten. Zo is de Heilige Familie een levensmodel voor iedere christen.

De H. Paus Johannes Paulus II herinnert er in een preek uit 1978 aan dat het gezin de eerste, fundamentele en onvervangbare gemeenschap van mensen is en die opdracht heeft het van God zelf ontvangen. Daarvan wil de Kerk in het octaaf van Kerstmis getuigen door het feest van de Heilige Familie. Paus Franciscus sprak naar aanleiding van de lezingen op het feest van de Heilige Familie in 2015 over het gezin dat op pelgrimstocht is letterlijk en figuurlijk. De ouders van Jezus gingen met Hem naar Jeruzalem voor het Paasfeest. Samen met het gezin op weg gaan, naar de kerk, op zondag, naar een bedevaartsoord, naar een heilige Deur in het jubileumjaar van barmhartigheid, samen op weg zijn naar één doel, dat uiteindelijk God is, samen bidden. Het zijn uitingen van de betekenis van het gezin waarvan de Heilige Familie ons voorbeeld is. Moge het heilige huisgezin van Nazareth voor ons allen, voor de Kerk en de maatschappij een voorbeeld en een bron van inspiratie zijn zoals de opvolger van Petrus en de plaatsvervanger van Jezus op aarde ons steeds weer voorhoudt.